Cites

สิ่งหนึ่งที่คนรักสัตว์หลายคนรู้จัก เคยได้ยิน แต่ยังไม่เคยเข้าใจ นั่นคืออนุสัญญาว่าด้วยการค้าระหว่างประเทศ ซึ่งชนิดสัตว์ป่าและพืชป่าที่ใกล้จะสูญพันธุ์ หรือที่เรียกสั้นๆ ว่าไซเตส วันนี้เรามาทำความเข้าใจกันดีกว่าครับว่าอนุสัญญาฉบับนี้มีเงื่อนไขอย่างไรบ้าง

 

ไซเตส (CITES) คือ อนุสัญญาระหว่างประเทศที่มีเป้าหมายในการควบคุมไม่ให้การค้าสัตว์ป่าและ พืชพรรณระหว่างประเทศเป็นภัยคุกคามความอยู่รอดของสัตว์ป่าและพืชพรรณใน ธรรมชาติ โดยเฉพาะสัตว์ป่าและพืชพรรณที่มีสถานภาพใกล้สูญพันธุ์ และดำรงไว้เพื่อสืบพันธุ์ต่อไป ข้อตกลงครั้งนี้ได้ร่วมกันลงนามเมื่อวันที่ 3 มีนาคม 1973 ณ กรุงวอชิงตัน และมีผลบังคับใช้เมื่อวันที่ 1 กรกฎาคม 1975 ปัจจุบันมีประเทศสมาชิกเข้าร่วมโครงการกว่า 170 ประเทศ ทั่วโลก

อนุสัญญาไซเตสจัดตั้งขึ้นโดยรัฐบาลประเทศสวิตเซอร์แลนด์ มีสำนักงานใหญ่ตั้งอยู่ที่กรุงเจนีวาประเทศสวิตเซอร์แลนด์ และเพื่อเข้าร่วมสนธิสัญญาครั้งนี้ ประเทศไทยเองในฐานะที่เป็น ภาคีสมาชิกจะต้องมีมาตรการภายในประเทศที่เหมาะสมในการบังคับใช้กฎหมายให้ เป็นไปตามอนุสัญญา จำเป็นต้องเรียนรู้และนำเอาตัวบทกฎหมายที่บัญญัติถึงข้อลงโทษมาปรับใช้ โดยเฉพาะอย่างยิ่งกับหน่วยงานที่มีความเกี่ยวของกับการนำเข้าส่งออกอย่างกรม ศุลกากร

ไซเตสดำเนินงานเพื่อบรรลุจุดหมายในการควบคุมการนำเข้าส่งออก หรือส่งผ่านตัวอย่างชนิดพันธุ์สัตว์ป่าและพืชพรรณที่ระบุไว้ในตามอนุสัญญาไซเตส โดยแต่ละประเทศสมาชิกจะได้รับอำนาจตามอนุสัญญานี้เพื่อปฏิบัติให้บรรลุวัตถุประสงค์ ซึ่งไซเตสควบคุมจะระบุไว้ในบัญชี 3 ประเภทดังนี้

ชนิดพันธุ์ในบัญชีหมายเลข 1 เป็นชนิดพันธุ์ของสัตว์ป่าและพืชป่าที่ ห้ามค้าโดยเด็ดขาด เนื่องจากใกล้จะสูญพันธุ์ ยกเว้นเพื่อการศึกษา วิจัยและเพาะพันธุ์ แต่ทั้งนี้ทั้งนั้นจะต้องได้รับความยินยอมจากประเทศที่จะนำเข้าเสียก่อน ประเทศส่งออกจึงจะออกใบอนุญาตส่งออกให้ได้ โดยจะต้องคำนึงถึงความอยู่รอดของชนิดพันธุ์นั้นๆด้วย

 

ชนิดพันธุ์ในบัญชีหมายเลข 2 เป็นชนิดพันธุ์ของสัตว์ป่าและพืชป่าที่ยังไม่ถึงกับใกล้จะสูญพันธุ์ จึงยังอนุญาตให้ค้าได้ แต่ต้องมีการควบคุมไม่ให้เกิดความเสียหาย หรือลดปริมาณลงอย่างรวดเร็วจนถึงจุดใกล้จะสูญพันธุ์ โดยประเทศที่จะส่งออกต้องออกหนังสืออนุญาตให้ส่งออกและรับรองว่าการส่งออกแต่ละครั้งจะไม่กระทบกระเทือนต่อการดำรงอยู่ของชนิดพันธุ์นั้นๆในธรรมชาติ

 

ชนิดพันธุ์ในบัญชีหมายเลข 3 เป็นชนิดพันธุ์ที่ได้รับการคุ้มครองตามกฎหมายของประเทศใดประเทศหนึ่งแล้ว ขอความร่วมมือประเทศภาคีให้ช่วยดูแลการนำเข้า คือจะต้องมีหนังสือรับรองการส่งออกจากประเทศถิ่นกำเนิด

 

แม้จะเป็นเรื่องใหญ่โตระดับโลก แต่ความเคลื่อนไหวของไซเตสในไทยนั้นกลับไม่กระเตื้องเท่าไหร่นัก และนั่นเป้นหน้าที่ของพวกเราแล้วละครับที่จะช่วยให้ขบวนการอนุรักษ์นี้เดินหน้าไปได้ในระดับสากล เพราะความหลากหลายทางชีวภาพของไทยนั้น นับว่ามากมายไม่แพ้ชาติใดในโลกจริงๆ